
Slim schaalbaar
Prelude
M-PESA is opgericht als initiatief van Safaricom voor microfinanciering in Kenia. Het is de meest succesvolle innovatie in de afgelopen jaren gebleken in de wereld van de financiële dienstverlening in ontwikkelingslanden. Ondanks (of misschien wel dankzij) de moeilijke tijden hebben een sterke ondernemingsgeest en creativiteit er samen voor gezorgd dat grote problemen en uitdagingen werden overwonnen. Zou u zich een wereld kunnen voorstellen zonder banken in de nabije omgeving? In Kenia is de dichtstbijzijnde bank vaak tien kilometer verderop. Je bent dus zo twee uur onderweg, en dan moet je nog terug. Tel de wachttijd bij de bank daarbij op en je bent zomaar vijf uur kwijt aan een tripje naar de bank. Dit kost je dus de helft van je werkdag. Als je met de bus gaat ben je sneller maar dat neemt ongeveer 25% van het geld in beslag dat je op een goede dag verdient. Dan neem je dus maar geen bankrekening. Stelt u zich vervolgens eens een wereld voor zonder kredietinstrumenten of elektronische betalingen, dus zonder betaalrekening, cheques, bankpassen, postwissels, incasso’s en internetbankieren. Alle transacties vinden contant plaats of door ruilhandel, alle uitwisselingen fysiek, een-op-een, en van hand tot hand. Denk daarbij ook aan het gedoe en het risico als je geld stuurt naar verre familieleden, zakenpartners of banken. Zou u kunnen functioneren in zo’n wereld? Gelukkig is er nu een antwoord, en dat antwoord is M-PESA! M-PESA maakt gebruik van de informele structuren van risicodeling tussen familie en vrienden en tussen stad en platteland. Door het mogelijk te maken om dit via de mobiele telefoon te doen is de verbinding zowel sterker als minder complex geworden, terwijl mensen tegelijkertijd meer geld overhouden om de kosten van landbouw, onderwijs en gezondheidszorg te betalen.
Mobieletelefoonexploitant Vodafone heeft het leven van de Kenianen veranderd toen zij in maart 2007 het revolutionaire M-PESA op de markt bracht via haar Keniaanse zustermaatschappij Safaricom. Met M-PESA kan iedereen met zelfs de meest simpele mobiele telefoon geld op een rekening storten, geld via een sms-bericht overmaken aan andere gebruikers (waaronder verkopers van goederen en diensten) en tegoeden omzetten in contant geld. Voor het versturen en opnemen van geld wordt slechts een kleine vergoeding aan de gebruikers in rekening gebracht. M-PESA is volledig gericht op het eenvoudig en efficiënt overboeken van geld. Via M-PESA zijn mensen op het platteland niet alleen verbonden met elkaar, maar ook met hun vrienden en familie in stedelijke gebieden. Op deze manier wordt het mogelijk om geld te sturen en te ontvangen voor essen-tiële uitgave zoals voor het betalen van schoolgeld en zorgkosten. Alle ziekenhuizen in Kenia accepteren tegenwoordig M-PESA voor zowel klinische als poliklinische diensten. Maar dat is nog niet alles! Dankzij de mobiele financiële dienst kon een eerste stap worden gezet in de richting van een echt gezondheidszorgsysteem in ontwikkelingslanden.
Visie en positionering
Eenvoudige en efficiënte mobiele financiële diensten
- Het bieden van betaalbare, toegankelijke en betrouwbare mobiele financiële diensten voor iedereen met een simkaart
- Betaalbare en toegankelijke financiële diensten die verder gaan dan de overboekingen waarmee het allemaal begonnen is
- Mensen de mogelijkheid bieden te kijken naar de toe komst, of het nu gaat om onderwijs of gezond heids zorg
- Het creëren van een economie waarbij mensen zich geen zorgen hoeven maken over hun dagelijkse beslommeringen maar plannen kunnen maken voor hun toekomst en die van hun kinderen
- Mobiele financiële diensten voor iedereen met een simkaart!
- Betrouwbaar
- Klantgericht
- Toegankelijk
- Betaalbaar
- Betrokken
- zie kernwaarden
- Luisteren naar wat de klant echt wil
- Eenvoudig
- Innovatie
'M-Pesa is zonder twijfel de meest succesvolle mobiele applicatie die ooit is ontwikkeld,’ aldus Baillie. ‘Op dit moment maakt 75% van de volwassen Kenianen dagelijks gebruik van M-Pesa’
Het businessmodel
- Toegankelijke, betaalbare en betrouwbare mobiele financiële diensten
- Via mijn mobiele telefoon, in slechts drie klikken
- Veilig en klaar voor de toekomst
- Slechts 10 shilling cent per financiële transactie (maar liefst 25 keer goedkoper dan transacties via de bank)
- Koop een simkaart van Safaricom
- Registreer jezelf als gebruiker
- Ga M-Pesa gebruiken
- Laag risico. Het grootste risico is dat het mobiele netwerk uitvalt, waardoor de dienst tijdelijk niet beschikbaar is
- Circa 18 miljoen gebruikers
- Door het aanbieden van meer financiële diensten via M-Pesa (zoals zorgverzekeringen) zal het klantenbestand nog sneller groeien
- De enige echte concurrentie komt van financiële dienstverleners, zij hebben niet het infrastructurele voordeel dat M-Pesa heeft
- Iedereen met een mobiele telefoon die op zoek is naar een betaalbare, toegankelijke en betrouwbare manier om geld over te boeken en te sparen. Voornamelijk volwassen Kenianen
- Ik wil een eenvoudige en betrouwbare manier om geld over te boeken en te sparen
- Gebruikers kunnen met de mobiele telefoon het saldo controleren, rekeningen betalen, beltegoed kopen, geld overboeken naar andere gebruikers en gebruikmaken van andere diensten (zoals sparen voor zorg)
- zie Productie
- Safaricom werkt samen met alle gereguleerde banken in Kenia. Verder werkt Safaricom met circa 40.000 bevoegde agenten. Er komen steeds meer aangesloten partners die staan te springen om financiële diensten, zoals zorgverzekeringen, te verlenen via M-Pesa
- zie Leveranciers
- Sterke merkpositie dankzij relatie met Safaricom. M-Pesa retailagenten moeten een sterke operator branding hanteren. De agenten wordt gevraagd om Safaricom exclusief te vertegenwoordigen, wat de aanbieder van mobiele diensten meer controle geeft over de verleende diensten
- zie Marketing
- Klantcontact loopt in eerste instantie via smscontact en via de locale retailagent. Tevens is er een klantenservice indien er bijvoorbeeld een mistransactie heeft plaatsgevonden
- zie Klantcontact
Waarde
- Klantinzicht middels feedback van klanten, evenals loyaliteit aan M-Pesa en Safaricom
- Hoog vertrouwen van klanten dat het geld veilig is bij M-Pesa (90% van de klanten)
- Er werken 40.000 agenten voor M-Pesa, lokale winkeliers die een extra en betaalde dienst kunnen bieden
- Voorts kan men hiermee de kassa inhoud veilig overboeken
- Voor M-Pesa staat hier een betrouwbaar distributienetwerk van lokale agenten tegen lage kosten tegenover
- Geld wordt effectiever gebruikt en het misdaadpercentage is lager
- Er worden inkomsten - en dus werkgelegenheid - gegenereerd voor de retailagenten
- Er wordt bewustzijn gecreëerd op het gebied van sociale uitdagingen, zorg en educatie
Charity is not scalable, ondernemen wel. Wanneer M-PESA een liefdadigheidsactiviteit zou zijn gebleven vanuit MVO-perspectief en niet vertaald zou zijn naar een zakelijk perspectief, dan zou het zeer waarschijnlijk niet dit enorme positieve effect op de maatschappij hebben gehad. Men kan dus geld verdienen en goed doen tegelijkertijd!
Maak producten relevant door te luisteren naar de klant en te kijken naar het feitelijk gedrag: zo simpel kan het zijn. Als je echt oor en oog hebt voor de klant, krijg je alle inzichten die je nodig hebt.
Wees slim: maak gebruik van de aanwezige netwerken. Helemaal waar het gaat om distributie is dat cruciaal om de laatste kilometer naar de klant af te leggen.
Zoek een manier waarop je met het ene zelffinancierende businessmodel het andere zelffinancierende businessmodel versterkt. M-PESA als add-ondienst die relevant is voor de klant en geen of een lage investering voor de bestaande moederorganisatie en distributiepartners vraagt: het zal resulteren in lagere kosten en toegang tot een brede markt.
Bronnen

Bronnen en verwijzingen
- Login of registreer om te kunnen reageren