
Armoede verdrijven door de arme bevolking te ontwikkelen tot ondernemers
Prelude
Ameena Bi werkte drie jaar geleden als matrassenmaakster in een winkel en haar echtgenoot Abdul Latif als bouwvakker. Ondanks hun dubbele inkomen van 120 Indiase roepie per dag (1,50 euro) hadden ze het financieel heel zwaar met drie schoolgaande kinderen. Dan hoort Ameena over SKS en ze wordt lid. Ze maakt gebruik van haar eerste Income Generation Loan van 10.000 Indiase roepie (150 euro). Het koppel start een eigen winkeltje in de verkoop van matrassen en kussens. Ze kopen katoen en stof van een groothandel in Bangalore en huren een assistent om te helpen bij de productie. ‘Het duurt ongeveer drie uur om een matras te maken en we vragen hier 600 Indiase roepie voor (9 euro)’, vertelt Abdul. Een halfjaar later gaan de zaken zo goed dat Ameena een Mid-Term Loan neemt van 2000 Indiase roepie (30 euro) en met hulp van haar vader een kleine bloemenhandel opzet. Bloemen haalt ze uit haar eigen tuintje en van de bloemenbazaar in Kolar. Ze huurt twee assistenten in om te helpen met het maken van bloemenkransen. Ameena en Abdul krijgen de smaak te pakken en hun vertrouwen groeit. Een jaar later besluit Ameena haar zaken uit te breiden en vraagt ze haar tweede Income Generation Loan aan van 12.000 Indiase roepie (180 euro). Op dit moment verdienen Ameena en Abdul samen zo’n 600 à 700 Indiase roepie (9 à 10,50 euro) per dag. Hun gezinsinkomen is ruim vervijfvoudigd. ‘Ik ben erg blij met SKS. Onze welvaart is verbeterd en we worden gerespecteerd. We willen ons bedrijf nog verder uitbouwen en dromen van een goed leven voor onze kinderen’, zegt een dankbare Ameena (325).
Veel van de armste mensen in de wereld wonen in India. Zo’n 800 miljoen mensen leven daar van rond de 1 euro per dag. De armste 5% wordt beschouwd als ‘ultra-arm’, het zijn analfabeten met chronische honger en een aanhoudend slechte gezondheid. De armste mensen hebben als het financieel echt slecht gaat vaak geen andere keuze dan een lening te nemen van een kredietverstrekker die explosieve woekerrente rekent tussen de 50% en soms zelfs 100%. Op deze manier is er geen kans om uit de armoedecyclus te ontsnappen en wordt de situatie in veel gevallen steeds erger. Bureaucratie, corruptie, analfabetisme en logistieke uitdagingen onthouden de armen van toegang tot leningen tegen een reële rente.326
De afhankelijkheid van woekerrente en het risico op een negatieve spiraal van armoede is vergelijkbaar met de situatie voor arme boeren in het Duitsland van de 19de eeuw. Daar kon het belenen van een koe eindigen met het verlies van de boerderij. Dat was voor Raiffeisen reden om kredietcoöperaties op te richten (327). In het India van de 21ste eeuw is er SKS. Dit is een winstgericht microfinancieringsinstituut (MFI) dat de arme bevolking in India helpt met kleine leningen. SKS is in 1998 als non-profitorganisatie gestart en is sinds 2005 een commercieel bedrijf. Het wordt wereldwijd erkend voor zijn innovatieve businessmodel voor de introductie van winstgevende microfinanciering in aan de onderkant van de samenleving (328). SKS is anno 2014 uitgegroeid tot een beursgenoteerd bedrijf met 5,8 miljoen leden en een uitstaande portfolio van ruim 390 miljoen euro (329).
Al meer dan vijftien jaar biedt SKS kansen aan arme families om zichzelf geleidelijk uit de armoede te werken. SKS leent uitsluitend voor investeringen in de start of groei van een bedrijf (330). Het is dus niet gericht op consumptief krediet voor mensen op het moment dat het slecht gaat, maar op investeringen om mensen te helpen te zorgen dat het goed gaat. Dankzij krediet van SKS kunnen mensen bijvoorbeeld: een buffel aanschaffen om melk te kunnen verkopen, een kiranawinkel starten in bijvoorbeeld thee, snoep maken, frisdrank verkopen, specerijen bewerken, kaarsen maken, uitgevallen haar verzamelen voor pruiken, horloges repareren, een groentekraam runnen, fietsen maken of timmerwerk en laswerkzaamheden verzorgen.
In groepen van vijf tot tien, bieden vrouwen elkaar emotionele en financiële ondersteuning. Ze helpen elkaar en het bijzondere is dat ze net als bij Grameen bank ook garant staan voor de terugbetaling van elkaars lening. Met slechts 4000 Indiase roepie (60 euro) kan een leenster al een kiranawinkel starten. Met 10.000 Indiase roepie (150 euro) kan een melkkoe of een naaimachine worden gekocht. Veel vrouwen worden leiders binnen hun gemeenschap en starten projecten waarmee ze alle inwoners van hun dorpen helpen. Microfinancieringsprojecten fungeren daardoor vaak als de basis voor een bredere structurele ontwikkeling, inclusief verbetering in infrastructuur, gezondheid, educatie en politieke activiteit. Daarnaast kunnen afbetalingen en betaalde rentes opnieuw worden uitgeleend voor nieuwe bedrijven of projecten.
Visie en positionering
Vechten tegen de armoede met de armen, door ze de mogelijkheid te geven zichzelf eruit te ondernemen
• Financiële diensten bieden aan gezinnen met een laag inkomen en hen daarmee toegang geven tot de goederen en diensten die zij nodig hebben
• In 1998 gestart als non-profit • In 2005 omgezet naar winstgerichte organisatie • Als eerste microfi nancieringsinstituut in Zuid-Azië naar de beurs
• Een commercieel microfi nancieringsmodel ontwikkelen waarmee 50 miljoen huishoudens in India en in andere delen van de wereld bediend kunnen worden
• Financiële dienstverlening voor armen en hen toegang geven tot andere goederen en diensten die zij nodig hebben
• Juiste focus: Klanten eerst
• Juiste middelen: Altijd ethisch
• Juiste manier: Consistente kwaliteit
• Juiste focus: Klanten eerst
• Juiste middelen: Altijd ethisch
• Juiste manier: Consistente kwaliteit
• Kapitaal
• Capaciteit
• Kosten
• 99% terugbetalingsratio
• Het grootste microfi nancieringsinstituut in India en de #2 in de wereld
• Grote betrokkenheid van leden
Het businessmodel
• Toegang tot fi nanciering om een structureel inkomen op te bouwen
• Dichtbij, in het eigen dorp en binnen de eigen lenersgroep
• De lener voelt zich gesteund en verantwoordelijk naar zichzelf en naar de gemeenschap
• Rentes tussen de 21% en 28%, wat lager is dan bij commerciële banken
• Een bedrijf starten en voldoen aan wekelijkse terugbetalingsverplichtingen die aansluiten op inkomensstromen
• Sociaal onderpand: Als ik niet kan terugbetalen leid ik gezichtsverlies en word ik onder druk gezet door mijn groep
• Met meer dan 5,8 miljoen leden in 2014
is SKS de #1 microfi nancieringsorganisatie
in India
• Commerciële banken en andere microfinancieringsorganisaties (vooral non-profit)
• Vrouwen van gezinnen met de laagste inkomens in India
• Vrouwen van gezinnen met de laagste inkomens kunnen met toegang tot financiering een bedrijf starten en zich van armoede ontdoen
• Zelforganisatie in groepen op het niveau van de klant
• SKS investeert continu in technologie om levering gestandaardiseerd, goedkoop en schaalbaar te maken
• Zelforganisatie in groepen op het niveau van de klant
• SKS investeert continu in technologie om levering gestandaardiseerd, goedkoop en schaalbaar te maken
• SKS financiert technologie en groei met middelen van internationale grote en gerenommeerde externe investeerders
• SKS financiert technologie en groei met middelen van internationale grote en gerenommeerde externe investeerders
• SKS selecteert dorpen en activeert groepen tot zelforganisatie
• Door middel van ‘sociaal onderpand’ kan SKS leningen verstrekken aan de armste groepen in India
• SKS selecteert dorpen en activeert groepen tot zelforganisatie
• Door middel van ‘sociaal onderpand’ kan SKS leningen verstrekken aan de armste groepen in India
• SKS heeft grote lokale aanwezigheid en bedient met 1.255 vestigingen meer dan 100.000 dorpen in 15 staten
• Door middel van wekelijkse bijeenkomsten worden betrokkenheid en discipline gecreëerd
• SKS heeft grote lokale aanwezigheid en bedient met 1.255 vestigingen meer dan 100.000 dorpen in 15 staten
• Door middel van wekelijkse bijeenkomsten worden betrokkenheid en discipline gecreëerd
Waarde
• 30 miljoen leningen verstrekt tussen 2008 en 2014. Op hoogtepunt in 2011 7,3 miljoen
leners en een bedrag van meer dan een half miljard EUR aan uitstaande leningen
• Vrouwen van gezinnen met de laagste inkomens slagen erin een eigen bedrijf op te
zetten en structureel inkomen te genereren
• Klantbetrokkenheid is met een terugbetalingsratio van 99% zeer indrukwekkend
• SKS zelf zorgt voor werkgelegenheid van meer dan 20.000 mensen
• Investeringen in mensen en hun ontwikkeling
• Maatschappelijk relevant werk
• Het maatschappelijke effect werkt als een groeispiraal, waarbij succesvol opgezette
bedrijven van klanten weer banen creëren en de economie versterken
• Meer economische activiteit leidt ook tot beter onderwijs, betere gezondheidszorg en
meer politieke betrokkenheid
• Hits: 2.180.000 resultaten
• Founder Vikram Akula een van ‘s werelds 100 meest invloedrijke mensen (2006)
• Excellence award (Grameen Foundation USA Microfi nance Practitioner Award for
Excellence, 2005)
• #1 MFI van het land & #2 ter wereld (2009, MIX Market)
SKS heeft een aantal unieke keuzes gemaakt en doorgevoerd die hebben geleid tot het doorbreken van schaarste, het creëren van schaalbaarheid en het sensationele terugbetalingspercentage van 99%. Wat valt daarvan te leren?
• Creëer een ‘sociaal onderpand’ als er geen fysiek onderpand is. Door westerse bedrijfsprincipes passend te maken met de Indiase cultuur en gebruik te maken van Indiase cultuuraspecten heeft SKS een alternatief gevonden voor het gebrek aan een fysiek onderpand wat er meestal is bij de arme doelgroep. Door zich op lokale dorpen te richten en vrouwen in kleine groepen voor elkaar garant te laten staan, fungeert sociale controle als ‘sociaal onderpand’.
• Leen uit voor investeringen in plaats van consumptie. Krediet voor consumptie is vaak de bron van een neerwaartse spiraal van toenemende schulden. SKS stimuleert ondernemerschap en biedt leningen voor het opstarten van inkomensgenerende activiteiten. Wekelijkse betalingen zijn afgestemd op de hoogte van de inkomens die klanten gaan genereren. Door dit concept genereren klanten zelf cashflow en beschikken zij over de middelen om rente- en aflossingsbetalingen te voldoen. Succesvolle bedrijven genereren daarnaast extra werkgelegenheid, waardoor welvaart zich uitbreidt buiten het gezin. Naast economische groei ontstaat er een opwaartse spiraal naar betere educatie, betere infrastructuur en betere zorg. Kortom: de maatschappelijke impact is hoog.
• Selecteer en boetseer de doelgroep voor het eigen businessmodel. SKS constateert dat vrouwen binnen zijn doelgroep meer langetermijnvisie hebben dan mannen. Waar vrouwen inzetten op het toekomstige welzijn van hun gezin, zijn mannen meer geneigd om te gaan voor consumptie op de korte termijn. Door uitsluitend aan vrouwen van huishoudens met lage inkomens te lenen, maakt SKS slim gebruik van dit sekseverschil. Deze doelgroep waar SKS zich op richt is ongeschoold. SKS leidt potentiële klanten op in de beginselen van financiering, toetst ze door middel van examens, laat mensen leren met kleine eerste leningen en organiseert wekelijks dorpsbijeenkomsten waarin betalingen worden voldaan en eventuele nieuwe leningen gegeven. Zo creëert SKS klanten die het businessmodel doorleven.
• Doorbreek schaarste met schaalbaarheid door focus op kapitaal, capaciteit en kosten. Hoewel het businessmodel van SKS lijkt op dat van andere non-profitorganisaties, heeft SKS zijn concept schaalbaar gemaakt door private-equityinvesteerders te interesseren en naast maatschappelijk en sociaal perspectief ook financieel perspectief te bieden. Vanaf het begin heeft SKS sterk geïnvesteerd in standaardisatie, automatisering en technologie. Doordat transactiebedragen relatief klein zijn, is het essentieel om transactiekosten laag te houden en het bereik te kunnen opschalen.
Bronnen

• 327. Zie case Raiffeisen van Geelhoed & Geelhoed (2013).
• 328. http://www.microcapital.org/microcapital-brief-sks-microfi nance-of-india-completes-36m-securitization/
• 329. http://www.sksindia.com/operational_information.php
• 330. http://www.sksindia.com
- Login of registreer om te kunnen reageren