Lebensräume für Jung und Alt
Prelude
Het is een uur of tien op een donderdagmorgen, we rijden het terrein op van de Stiftung Liebenau. De bedrijvigheid valt meteen op, moeders lopen langs met buggy’s, oude mannen lopen met een wandelstok over straat en een jonge vrouw in joggingbroek duwt een oudere vrouw rond in een rolstoel. Bij binnenkomst in de receptie valt direct het informele karakter op, er hangen leuke kinderschilderijen aan de muur. De bijzonder ontspannen ogende receptioniste wijst ons de weg en even later komen we aan bij Wohnanlage Meckenbeuren. Een woongemeenschap waar jongeren en ouderen bij elkaar in hetzelfde appartementencomplex wonen. In de ontvangsthal hangen foto’s van ouderen met kinderwagens, spelende kinderen, kokende ouderen met bijbehorend recept en vrolijke kindertekeningen. Gezelligheid, bijna kneuterigheid, dat zijn woorden die bij ons opkomen. Aan de muur hangt een groot bord met foto’s van ouderen en jongeren, gekleurde afdrukken van grote en kleine handen en de tekst ‘Wir Stärken uns Gegenseitig’ (wij versterken elkaar wederzijds). ‘Jawohl!,’ roept een oudere dame enthousiast als reactie op de vraag of ze zich echt fitter en vitaler voelt door omgeven te zijn door zo veel jongere mensen. En dat is precies wat de Stiftung Liebenau met haar Lebensräume-projecten wil bereiken.
Om een beter beeld te krijgen van de stichting gaan we terug naar de negentiende eeuw. Adolf Aich is kapelaan in de St. Johann in Tettnang. Omdat bijna niemand zich bekommert om gehandicapten en chronisch zieken stelt hij zich ten doel een ziekenhuis op te zetten dat kan zorgen voor ‘de ongeneselijken’. In 1866 richt hij daarom, samen met een sociaal betrokken burger in Tettnag, de ‘St.-Johann-Verein’ op. Een vereniging met als doelstelling een onafhankelijk ziekenhuis op te bouwen uit vrijwillige bijdragen. Om donaties in te zamelen reist hij langs twintig bisdommen en deelstaten. In 1870 koopt Aich persoonlijk het ‘Schlösschen Liebenau’. Hier vestigt hij een verpleeghuis voor gehandicapten en kansarmen. Aich noemt het Pfleg- und Bewahranstalt Liebenau en al snel krijgt het ziekenhuis een uitstekende reputatie in de regio. In 1873, richt de vereniging officieel de Stiftung Liebenau op. In 1893 wordt het ‘Schlösschen Liebenau’ door de stichting gekocht van Aich en tegen het einde van de negentiende eeuw biedt de stichting huisvesting aan maar liefst vierhonderd mensen.
Waar het uiteindelijk allemaal toe zou leiden had Adolf Aich zich waarschijnlijk ook niet kunnen voorstellen. Vandaag de dag werken er meer dan 6.400 medewerkers voor de Stichting Liebenau en haar dochterondernemingen. De stichting is actief op meer dan honderd verschillende locaties, verspreid over vijf verschillende landen: Duitsland, Oostenrijk, Italië, Zwitserland en Bulgarije. Dit alles leidt tot een jaarlijkse omzet van meer dan 250 miljoen euro. De stichting richt zich niet meer enkel op mensen met een beperking. Het meest in het oog springend zijn de Lebensräume-projecten waarin de ouderen onderdeel worden van een hechte gemeenschap. Medebewoners helpen de ouderen met bezigheden die zij zelf niet meer kunnen uitvoeren. Professionele zorg wordt alleen geboden wanneer hulp vanuit de gemeenschap niet meer toereikend is. De Lebensräume-projecten zijn opvallend en briljant door de samenwerkingsconstructie tussen de gemeente, de stichting, de zorgverleners en de vastgoedontwikkelaars, maar hier wordt later in deze case dieper op ingegaan. Opvallend in de activiteiten van stichting Liebenau is dat zij de mensen mogelijkheden biedt om volwaardig deel te nemen aan de maatschappij. Vaak moeten mensen echter wel zelf actie ondernemen, zij moeten zelf actief zijn om iets aan de stichting te hebben
Visie en positionering
Randvoorwaarden scheppen voor een waardig leven
- Wij willen mensen een waardig leven bieden. Waardig voor zowel het individu als de maatschappij
Deze overtuiging komt voort uit de christelijke wortels van de organisatie. Alle activiteiten van de stichting staan in het teken van het geven van een waardig leven aan mensen die niet, of niet volledig, zouden kunnen deelnemen aan de maatschappij. Al vanaf dag één proberen zij gehandicapten, chronisch zieken en kansarmen een waardig leven te bieden.
Het gewaagd doel van de organisatie is tweedelig. Ten eerste is er de doelstelling om via de werkzaamheden van de organisatie mensen te laten geloven in de aanwezigheid van God in onze wereld. Ten tweede probeert de stichting een inclusieve samenleving te creëren, een samenleving waarin mensen minder individualistisch denken en beter voor elkaar zorgen.
[brand promise]
- Zorgzaamheid
- Zelfstandigheid
- Naastenliefde
- Solidariteit
- Zie kernwaarden
- Onafhankelijk
- Gemeenschapsgericht
- Klantinzicht
- Verantwoordelijkheid
- Sociale werkplaatsen
- Gemeenschapsgerichte projecten
- Redding patiënten tijdens de Holocaust
Het businessmodel
- Ik blijf onderdeel van de maatschappij en blijf actiever en vitaler (oud)
- Een centrale woonlocatie en een betrokken gemeenschap met behulpzame medebewoners (jong)
- Ik word gekozen om hier te wo nen en door mijn buren en andere medebewoners geholpen als ik erom vraag
- Ik voel me verantwoordelijk, zelfstandiger, jonger en veiliger (oud)
- Het is fijn onderdeel uit te maken van een sociale gemeenschap (jong)
- Een woning in deze gemeenschap is wat goedkoper dan gemid delde huurprijzen
- Als onderdeel van de gemeenschap wordt van mij verwacht dat ik een bijdrage lever naar vermogen
De bewoners moeten betrokkenheid tonen en daadwerkelijk hulp bieden
- Stiftung Liebenau heeft met het Lebensräume-idee een speciale positie in de markt ingenomen
- Traditionele verzorgingshuizen worden gezien als partner. Ouderen kunnen hier wonen als het wonen in de gemeenschap echt niet meer mogelijk is
- Thuiszorgorganisaties zijn niet de concurrentie, het gaat immers om de mens
- Alle mensen die in een Lebensraum-gemeenschap willen wonen en een bijdrage willen leveren. Selectie wordt gebaseerd op leeftijd, lokale contacten, noodzaak en het geloof in de filosofie
- Toenemende zorgvraag kan in de toekomst niet meer geheel bij professionals worden neergelegd. Er zal daarom een groter beroep moeten worden gedaan op mantelzorg
- Gemeente dient zelf plan in bij de stichting en is verantwoordelijk voor de financiering en bouw van de woongroep. Stichting heeft hierin een sturende rol
- De Gemeinwesenarbeiter(in) (GWA) heeft een coördinerende en organiserende functie, hij of zij dient aanspreekbaar te zijn en moet bemiddelen bij conflicten
- Inspraak en feedback vanuit de gemeenschap komt er via ronde-tafelvergaderingen
- Beslissingen (bijv. selectie nieuwe bewoners) worden genomen door de bewonersraad in samenwerking met de GWA
- Zie productie
- De stichting werkt, onder andere, samen met lokale bouwbedrijven, gemeenten, verenigingen, gemeenschappen en zorginstellingen
- Zie leveranciers
- De stichting doet zelf aan marketing, de gemeente draagt potentiële klanten aan die via mond-tot-mondreclame bij de projecten terechtkomen
- Zie marketing
- Het pand beschikt over verschillende gemeenschappelijke ruimtes, waar activiteiten worden georganiseerd
- Zodra er echte zorgnood ontstaat bij een bewoner wordt dit doorgegeven aan de GWA zodat in overleg extramurale zorg verleend kan worden
- De professionele zorg kan worden verleend door een onderdeel van Stiftung Liebenau zelf of door een andere zorginstelling
- Zie klantcontact
Waarde
Resultaten van tevredenheidsonderzoeken (N= 54) bij de Lebensräume-projecten in Meckenbeuren en Amtzell:
- 90% is tevreden over zijn/haar gezondheidstoestand of ervaart deze zelfs als (zeer) goed, 58%
- 98,5% is tevreden over zijn/haar levenskwaliteit of beoordeelde dit zelfs als (zeer) goed, 72,2%
- 94,4% is tevreden over de barrièrevrijheid of beoordeelde deze zelfs als (zeer) goed, 80,5%
- 98,6% is tevreden over zijn/haar privésfeer of beoordeelde dit zelfs als (zeer) goed, 72,7%
- 95,8% is tevreden over de woongroep of beoordeelde deze zelfs als (zeer) goed, 62,5%
- Dankzij innovatieve opzet/manier van zorg verlenen kan een Gemeinwesenarbeiter(in), GWA, op een nuttige manier een bijdrage leveren aan de maatschappij
- De GWA krijgt veel vrijheid in de invulling van zijn baan
- Ontlasten professionele zorg- en welzijnsverlening
- Minder kosten door informele zorgverlening en uitstel van intramurale opname
- Een betere integratie van jong en oud en een meer inclusieve samenleving
- Een Lebensräume-project leidt vaak tot meer participatie in de wijk of het dorp om het project heen. Het kan daardoor een positieve invloed uitoefenen op mensen buiten de woongroep zelf
Welke lessen kunnen we trekken uit het werk van de stichting Liebenau?
Laat mensen veel zelf doen. Veel van de zorgvraag kan worden voorkomen door mensen aan te sporen actief te blijven en binnen een sociaal netwerk zorg- en burenhulp te organiseren. Wanneer niet alles vanzelfsprekend uit handen wordt genomen blijven mensen actiever en vitaler en ontstaat er minder vraag naar zorg.
Faciliteer verbinding. Gemeenschapszin kun je creëren door de juiste randvoorwaarden te scheppen. Solidariteit en tolerantie kunnen vanzelf ontstaan doordat de inclusiviteit die in de gemeenschap heerst exclusiviteit uitsluit. De Lebensräume-projecten zijn een stap in de richting naar een meer inclusieve samenleving.
Laat mensen elkaar helpen. Iedereen, van jong tot oud, kan een bijdrage leveren. Zo kunnen de vitale ouderen nog een zeer nuttige bijdrage leveren voor jonge mensen, ze kunnen bijvoorbeeld helpen door op de kinderen te passen of door bijvoorbeeld muziekles of bijles te geven. De alleroudsten kunnen ook helpen door elkaar goed in de gaten te houden (rolluiken). Dit is erg belangrijk voor het behoud van eigenwaarde.
Werk samen met partners waarbij elke partner voordeel geniet. Uniek partnerschap tussen de stichting, de gemeente en de vastgoedinvesteerders leidt bij de Lebensräume-projecten tot een briljant businessmodel. Voor alle stakeholders zijn er voordelen.
Bronnen
Stiftung Liebenau (2010) Befragung der ‘Lebensräume für Jung und Alt’ zur Weiterentwicklung des Qualitätsmanagementsystems, Meckenbeurer, Stiftung Liebenau.
http://www.stiftung-liebenau.de
http://www.zorgwelzijn.nl/Welzijnswerk/Nieuws/2007/5/Lebensraume-fur-Jun...
- Login of registreer om te kunnen reageren
